Koronarna bolest srca i sedam najvažnijih faktora rizika
Bolesti srca su vodeći uzroci smrti kod muškaraca i žena u velikom broju zemalja. Izmjenom svakodnevnih navika u načinu života možete bolje kontrolisati sljedećih sedam faktora rizika za razvoj srčanih bolesti:
- Visok krvni pritisak,
- Povišen holesterol,
- Pušenje cigareta,
- Neaktivan način života,
- Gojaznost,
- Dijabetes,
- Stres.
Koronarna bolest srca, kao što sam naziv kaže, je oboljenje krvnih sudova koji hrane srce- koronarne arterije. Najčešće kombinacija prethodno pomenutih faktora rizika (koji su uglavnom posljedica nezdravog načina života) dovodi do stvaranja promjena sa unutrašnje strane zida krvnog suda- zadebljanja koja su ispunjena nakupljenim masnim kapljicama. Takva suženja izazivaju smanjenu prohodnost te arterije i samim tim manje krvi (kiseonika) dospijeva u određeni dio mišića srca čime srce slabi.
Koronarna bolest može biti stabilna (stabilna angina), kada je suženje uvijek isto, i pacijenti osjećaju posljedice tog suženja (bol u grudima prije svega) najčešće pri nekom zamoru ili stresu, budući da je u takvim okolnostima srcu potrebna veća količina krvi, odnosno kiseonika, da bi se organizam izborio sa stresnom situacijom i da bi srce jače pumpalo.
Postoji i nestabilan oblik ove bolesti, koji takođe predstavlja djelimično suženje nekog dijela koronarnih arterija, ali su ovdje simptomi ozbiljniji (bol je jači, javlja se i pri naporu i pri mirovanju), i ova bolest nosi veći rizik od nastanka srčanog udara- potpuno začepljenje krvnog suda, zbog čega dio mišića ostaje bez kiseonika u potpunosti, i taj dio srca odumire, te do kraja života ostaje van funkcije.
Neki ljudi koji imaju smanjen protok krvi kroz krvne sudove koji hrane srce, a nemaju suženja većih koronarnih arterija uzrokovanih aterosklerotskim plakom (zadebljanje zida krvnog suda nastalo nakupljanjem masnoća). Umjesto toga, imaju koronarnu mikrovaskularnu bolest (skraćeno MVD).
MVD se javlja mnogo češće kod žena nego kod muškaraca, posebno u premenopauzi ili kod mlađih žena. Kod MVD-a, manji krvni sudovi u srcu, koji se kreću od 100 mikrometara (približno veličine ljudske kose) do 200 mikrometara, se sužavaju, spriječavajući da adekvatna količina kiseonika dođe do srca.
Kao rezultat toga, ljudi sa MVD-om mogu imati prohodne veće koronarne arterije, ali i dalje imaju simptome bolova u grudima, mada se neugodnost ovdje ne mora jasno lokalizovati iza grudne kosti i može trajati duže nego kod klasične bolesti srca uzrokovane suženjem arterija srca.
Uzroci MVD-a još nisu jasni, ali čini se da hronična upala igra važnu ulogu, kao i faktori rizika za bolesti koronarnih arterija, poput visokog krvnog pritiska (naročito prije menopauze), nezdravog nivoa holesterola, pušenja i dijabetesa. Novija istraživanja bazirana su na otkrivanju jedinstvenih faktora rizika za MVD, kao i efikasnijih dijagnostičkih tehnika.
SAVJET: Ukoliko imate simptome srčanih bolesti, a imate dokazano čiste koronarne arterije, pitajte svog ljekara o MVD-u, posebno ukoliko ste žena.
Ljudi sa bolestima koronarnih arterija obično žive sa ovim problemom dugi niz godina, kontrolišući svoju bolest pomoću odgovarajućih ljekova i savjeta ljekara. Međutim, kada se bol promijeni, to može upućivati na nestabilnost bolesti i mogućnost nastanka srčanog udara. Ako osjetite neki od sljedećih simptoma, trebate pozvati 124 (službu Hitne pomoći):
- Bol ili nelagodnost u grudima drugačiju od one koju ste ikada prije osjetili.
- Bol ili nelagodnost koju ne ublažava primjena tri uzastopne tablete nitroglicerina (lijek koji se stavlja ispod jezika i koji širi krvne sudove srca, omogućavajući veći dovod kiseonika u srce), svaka u razmaku od pet minuta.
- Bol ili nelagodnost praćene nesvjesticom, mučninom i/ ili hladnim znojem.
- Bol ili nelagodnost koja traje duže od 20 minuta.
